ความสำคัญของป่าไม้

ด้วยความสำคัญของป่าไม้ที่มีส่วนสำคัญต่อการรักษาความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ และการส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพ

เป็นต้นทางของต้นน้ำลำธาร เป็นแหล่งผลิตปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญของมนุษย์ ซึ่งสัมพันธ์และเชื่อมโยงโดยตรงต่อ “ความมั่นคงทางอาหาร” ของประชากรโลก หากป่าไม้สูญเสียความสมดุล ย่อมก่อให้เกิดผลกระทบต่อแหล่งทรัพยากรอาหาร อันส่งผลต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในที่สุด

สถานการณ์ป่าไม้

พื้นที่ป่าไม้ของประเทศไทยมีสถิติลดลงอย่างต่อเนื่อง ในปี พ.ศ. 2504 มีพื้นที่ป่าไม้ 171 ล้านไร่ หรือ 53% ของพื้นที่ประเทศ แต่ในปี พ.ศ. 2558 มีพื้นที่ป่าไม้เหลืออยู่ 102 ล้านไร่ หรือ 31.6% ของพื้นที่ประเทศ ซึ่งการลดลงของทรัพยากรป่าไม้ส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของประชาชน นำไป สู่การเกิดภัยพิบัติตามธรรมชาติรุนแรงและบ่อยมากขึ้น สร้างความเสียหายต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมโดยรวมของประเทศ

สำหรับพื้นที่ป่าต้นน้ำเขาพระยาเดินธง อ.พัฒนานิคม จ.ลพบุรี ได้รับการประกาศให้เป็นป่าไม้ถาวรของชาติ ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน 2504 ในอดีตพื้นที่ป่าเขาพระยาเดินธงเคยมีความอุดมสมบูรณ์เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก แต่ด้วย สาเหตุของการขยายตัวชุมชน ความต้องการที่ดินทำกิน ป่าเขาพระยาเดินธงจึงถูกบุกรุกแผ้วถางไม้ขนาดใหญ่ และมีค่าทางเศรษฐกิจถูกตัดไปใช้ ประโยชน์จนหมดสิ้น ปัจจุบันมีไม้พุ่ม เถาวัลย์ และวัชพืชขึ้นปกคลุมหนาแน่น ยากแก่การฟื้นตัวตามธรรมชาติ จึงจำเป็นต้องได้รับการจัดการฟื้นฟู และบำรุงรักษาเพื่อให้ป่าเขาพระยาเดินธงกลับไปมีความอุดมสมบูรณ์ดังเดิม

ความมุ่งมั่น

เพื่อร่วมสนับสนุนนโยบายภาครัฐด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ ตลอดจนสานต่อภารกิจความยั่งยืนของซีพีเอฟในเสาหลักด้านสิ่งแวดล้อม “ดิน น้ำ ป่าคงอยู่” ที่มีความมุ่งมั่นในการร่วมอนุรักษ์และฟื้นฟูพื้นที่ป่ายุทธศาสตร์ที่สำคัญของประเทศตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ ตามแนวคิด “จาก ภูผาสู่ป่าชายเลน ร่วมปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพ” ซีพีเอฟ จึงได้ร่วมกับกรมป่าไม้ องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน) และเครือข่ายภาคประชาสังคม ดำเนินโครงการซีพีเอฟ รักษ์นิเวศ ลุ่มน้ำป่าสัก เขาพระยาเดินธง ภายใต้โครงการเขาพระยาเดินธง “ศูนย์การเรียนรู้เฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” จังหวัดลพบุรี จำนวน 5,971 ไร่ ตามแผนยุทธศาสตร์ 5 ปี ระหว่างปี 2559 – 2563

โดยมีเป้าหมายการดำเนินงานร่วมกัน 5 ประการ ได้แก่

ดำเนินการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าต้นน้ำในลุ่มน้ำป่าสักพื้นที่เขาพระยาเดินธง จนกลับมามีความอุดมสมบูรณ์ เป็นการเพิ่มพื้นที่ต้นน้ำลำธาร ให้กับลุ่มน้ำป่าสัก
ติดตามและวัดผลความหลากหลายทางชีวภาพของ พืช และสัตว์ที่เพิ่มสูงขึ้น (โดยเทียบจากข้อมูล Baseline ของปีเริ่มดำเนินโครงการ)
ร่วมลดภาวะโลกร้อนและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ จากจำนวน CO2 ที่ต้นไม้กักเก็บ และการให้บริการระบบนิเวศของต้นไม้
เป็นแหล่งพืชอาหาร สมุนไพร และไม้ใช้สอยให้กับชุมชน สร้างงานและรายได้ให้กับประชาชนที่อยู่โดยรอบ
พัฒนาเป็นศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบด้านการอนุรักษ์ และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติป่าไม้ของชาติ

จากความมุ่งมั่นสู่ความร่วมมือ

1. กรมป่าไม้

พิจารณาคัดเลือกพื้นที่เพื่อให้มีการอนุรักษ์ฟื้นฟู สนับสนุนความรู้เกี่ยวกับเทคนิคการคัดเลือก พันธุ์ไม้ การปลูก ดูแล บำรุงรักษา ติดตามดูแลประเมินผลให้การดำเนินงานบรรลุวัตถุประสงค์และรายงานผลการดำเนินงาน

2. องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน)

เป็นที่ปรึกษาและให้การสนับสนุนด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

3. สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน)

เป็นที่ปรึกษาและให้การสนับสนุนด้านความหลากหลายทางชีวภาพ

4. บริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำกัด (มหาชน)

ให้การสนับสนุน และร่วมดำเนินการอนุรักษ์ฟื้นฟู ติดตาม ประเมินผล เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปตามวัตถุประสงค์ ในอาณาเขตและแนวทางที่กรมป่าไม้กำหนดร่วมกันไว้ และนำข้อมูลผลการดำเนินงานเผยแพร่สื่อสารประชาสัมพันธ์ ตามความเหมาะสม

แนวทางการอนุรักษ์และฟื้นฟู

การปลูกป่าแบบพิถีพิถัน

คือ ดำเนินการในพื้นที่ซึ่งมีสภาพเสื่อมโทรมมาก หากปล่อยให้ต้นไม้มีการสืบพันธุ์ตามธรรมชาติต้องใช้ เวลานาน และพื้นที่นั้นจะต้องมีการคมนาคมที่สะดวก ปลูกและบำรุงรักษากล้าไม้ด้วยความพิถีพิถัน ลด การพึ่งพิงปัจจัยสิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติ มีการใส่ปุ๋ย ให้น้ำ พรวนดิน กำจัดวัชพืช ป้องกันไฟป่าเสมือน การปลูกพืชเกษตรทั่วไป เพื่อให้ต้นไม้ที่ปลูกมีอัตราการรอดตายสูงสุด และเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว

การปลูกเสริมป่า

คือ ดำเนินการในพื้นที่ซึ่งมีแม่ไม้และลูกไม้เกิดขึ้นตามธรรมชาติอยู่แล้ว แต่ไม่กระจายครอบคลุมทั่วพื้นที่ หรือไม่มีแม่ไม้หรือลูกไม้ที่เป็นองค์ประกอบหลักของป่าไม้บริเวณนั้น จำเป็นต้องนำกล้าไม้ไปปลูกเสริม เพื่อให้ป่าไม้มีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น การปลูกเสริมป่าต้องอาศัยปัจจัยสิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติเพื่อ ให้กล้าไม้รอดตายและเจริญเติบโต

การส่งเสริมการสืบพันธุ์ตามธรรมชาติ

คือ ดำเนินการในพื้นที่ซึ่งมีแม่ไม้ขึ้นตามธรรมชาติอยู่แล้ว แต่ไม่สามารถสืบพันธุ์ได้ หรือมีลูกไม้แต่ไม่ สามารถเจริญเติบโตเป็นไม้ใหญ่ได้ เนื่องจากมีปัจจัยคุกคามหรือขัดขวางการสืบพันธุ์ของแม่ไม้หรือ การเจริญเติบโตของลูกไม้ เช่น เกิดไฟป่าเป็นประจำทุกปี มีการเลี้ยงสัตว์ หรือมีวัชพืชขึ้นอย่างหนาแน่น เป็นต้น จึงจำเป็นต้องป้องกันหรือกำจัดปัจจัยคุกคามหรือปัจจัยขัดขวางออกไป เช่น การป้องกันไฟป่า การทำรั้วป้องกันสัตว์เลี้ยง หรือการกำจัดวัชพืช เป็นต้น เพื่อให้แม่ไม้สามารถสืบพันธุ์ได้หรือให้กล้าไม้ สามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว